مواد خام در زندگی روزمره انسان نقش بسزایی دارند. بدون این عناصر، تولید حتی سادهترین کالاهای مورد استفاده بشری غیرممکن میشد. در واقع میتوان ادعا کرد که جهان اطراف ما بر پایه گروهی محدود اما تاثیر گذار از این مواد خام ساخته شده است که نبود آنها زیرساختهای این دنیا را متزلزل میکند.
در اقتصاد، به مواد اولیه تولید کامودیتی میگویند. در این مقاله به کامودیتی در فارکس و انواع آن میپردازیم. همچنین نگاهی میاندازیم بر عوامل موثر بر کامودیتی و نحوه معامله آن. اگر این موضوع برای شما جالب به نظر میآید، با ما همراه باشید.
کامودیتی چیست؟
واژه کامودیتی برای اولین بار توسط اقتصاددانان در معنای امروزی خود مطرح شد. کامودیتیها همان مواد خام و اولیه مورد استفاده در صنایع هستند که به صورت مستقیم و غیرمستقیم بر زندگی ما تاثیر دارند. آن ها از نظر ویژگی های کیفی تقریبا یکسان اند و میتوانند با کالاهای مشابه دیگر در بازار معامله شوند.
کامودیتیها را میتوان نوعی دارایی برای خرید و فروش دانست. این مسئله نقش آنها را در تولید و اقتصاد جهانی پررنگ کرده و باعث توجه تولید کنندگان به شاخصهای کامودیتی میشود.
از آنجایی که کامودیتیها مواد ضروری برای تولید کالاها هستند، اقتصاددانان اهمیت ویژهای برای آن ها قائل میشوند. از انواع این کالاها میتوان به طلا، نفت و فلزات اساسی اشاره کرد.
مبادلهی خوک و بز در زمان قدیم را میتوان از اولین مثالهای مبادلهی کامودیتی دانست. با گذشت زمان، معامله حیوانات جایگاهش را به نقره و طلا داد.
انواع کامودیتی ها کدامند؟
انواع مختلفی از کامودیتیها در صنعت مبادله میشود ولی آنها را میتوان به صورت کلی به سه دسته نرم، سخت و انرژی تقسیم بندی کرد که شرح آنها به صورت زیر است:
کامودیتی سخت
کامودیتیهای سخت منابعی هستند که به صورت طبیعی در جهان وجود دارند. آنها به دلیل ماهیت ثابتشان برای اقتصاد کشورها بسیار مهم هستند. تقاضای جهانی برای کامودیتیهای سخت تبدیل به عاملی برای سنجش اقتصاد یک کشور بر اساس کامودیتیهایش میشود. پس این عامل یکی از پایههای اقتصادی کشورها محسوب میشود.
از انواع آن میتوان به کامودیتی فلزات اساسی اشاره کرد. از انواع این فلزات میتوان به طلا، مس، آلومینیوم و … اشاره کرد. فلزات اساسی برای ساخت تعداد زیادی از محصولات استفاده میشوند. به عنوان مثال، طلا که یکی از معروف ترین کامودیتیهای سخت است، به عنوان سرمایه گذاری کم ریسک و قابل پوشش برای تورم استفاده میشود.
کامودیتی نرم
کامودیتیهای نرم دارای نوسانات بیشتری نسبت به کامودیتی های سخت هستند. این نوع از کامودیتیها شامل تولیدات کشاورزی اند که منابع ثابتی ندارند. این موضوع در نظر گرفتن شرایط اقلیمی کشور برای تولید کامودیتیهای نرم را الزامی میسازد، چون آنها نیاز به مراقبت و رشد دارند. از انواع این کامودیتی میتوان به گندم، پنبه، ذرت و … اشاره کرد.
برای تولید کامودیتی های نرم نیاز به شرایط آب و هوایی مطلوب داریم. از این رو، کشور ها میتوانند بر اساس اقلیم خاص خود، انحصار فروش کالای خاصی در بازار را داشته باشند.
کامودیتی انرژی
کامودیتیهای انرژی به عنوان منبعی تجدید پذیر و تمام شدنی به شمار میروند. این انرژیها عمدتا به شکل سوخت در اقتصاد استفاده میشوند. کامودیتیهای انرژی شامل نفت خام، گاز طبیعی، زغال سنگ و … هستند.
امروزه کشورها به دلیل هزینه کم و تجدید پذیری انرژیهای پاک مانند انرژی خورشیدی و بادی و امثال آنها بیشتر روی آن سرمایهگذاری میکنند.
تاریخچه کامودیتی چگونه رقم خورد؟
مبادلهی کالاهای کامودیتی از تمدنهای قدیم بشری رواج داشته است. از جمله کالاهایی که پادشاهان حکومتهای مختلف برای رفع نیاز خود مبادله میکردند میتوان به دام و غلات اشاره کرد. اولین معاملات کامودیتی به 4500 تا 4000 سال قبل از میلاد در سومر (عراق امروزی) باز میگردد. سومریان از لوحهایی حاوی اطلاعاتی شامل تعداد کالا، تاریخ تحویل، مکان مبادله و … استفاده میکردند.
از سوی دیگر، تاسیس هیئت شیکاگو (CBOT) در عصر مدرن باعث تحول عظیمی در امر تجارت کالاهای کامودیتی (commodity trading) شد. اولین مبادله در هیئت شیکاگو با ذرت و گندم بود که با معامله این دو، حجم بازار کامودیتیها به شکل چشمگیری افزایش پیدا کرد. امروزه با پیشرفت تجارت و صنعت، کالاهای کامودیتی فراوانی در سراسر دنیا معامله میشود.
عوامل موثر بر کامودیتی چیست؟
از مهم ترین عواملی که بر قیمت و بازار کامودیتی اثر میگذارد، عرضه و تقاضا است. کامودیتیها اکثرا بی کشش هستند، ولی اگر به صورت ناگهانی تقاضا برای کالایی افزایش پیدا کند، عرضه جهانی آن کالا نمیتواند تمام خواستههای مصرف کننده را برآورده کند. این عامل باعث تغییر قیمت آن کامودیتی میشود.
عوامل متعددی بر کامودیتی تاثیر دارند. عوامل موثر بر کامودیتی به شرح زیر اند:
- آب و هوا: با تغییر ناگهانی آب و هوا معادن کامودیتی و محصولات کشاورزی مورد تاثیر قرار میگیرند. این تاثیر باعث تغییر قیمت کامودیتیها میشود.
- محدودیت های حمل و نقل و ذخیره انبارها : شرایط نگهداری کالای کامودیتی و نحوه انتقال آن بسیار مهم است.
- سیاست های پولی و مالی هر کشور و تاثیر گذاری سیاسی کشورها
- شاخص دلار و شاخص عملکرد اقتصادی هر کشور
همانطور که در بالا اشاره شد عوامل زیادی بر قیمت کامودیتی تاثیر دارند که باعث تغییر در عرضهی تولید کننده و تقاضای مصرف کننده میشوند. به عنوان مثال، تغییرات ناگهانی مالیات و اعمال کارمزد برای صادرات و واردات (تعرفه) باعث نوسانات زیادی در بازار کامودیتی میشود. زمانی که مالیات افزایش پیدا میکند، تولید کننده باید هزینهی بیشتری صرف تولید کالای خود کند. این عامل باعث کاهش تولید، سود، و سهم بازار او نسبت به دوره قبل میشود.
ویژگیهای کامودیتی چیست؟
کالاهای کامودیتی دارای ویژگیهایی هستند که آنها را از کالاهای دیگر متمایز میسازد. یکی از این ویژگیها معیار اندازه گیری است. هر کالایی که در بازار کامودیتی به فروش میرسد، باید دارای معیارهای مشخصی شامل کیفیت، اندازه، حجم و … باشد. استاندارد کالاهای کامودیتی بر اساس این معیارها تعریف میشود. کالاهایی مانند جواهرات از نظر معیارهای کامودیتی یکسان نبوده و نمیتوانند در این دسته قرار بگیرند. این کالاها از نظر معیارهایی همچون وزن، شکل، و کیفیت با کامودیتیها همخوانی ندارند.
یکی دیگر از ویژگیهای کامودیتی ارتباط مستقیم با اقتصاد کشور است. از آن جایی که کامودیتیها به عنوان مواد اولیه برای تولید کنندگان هر کشور به شمار میآیند، نقش بسیار مهمی در عملکرد اقتصادی ممالک دارد.
مهمترین ویژگی کامودیتیها قیمت آنها است. قیمت کامودیتیها (commodity prices) شدیدا به عرضه و تقاضا وابسته است. زمانی که عرضه و تقاضا در بازاری تغییر پیدا کند، میتوانیم شاهد افزایش یا کاهش در قیمت کالاهای کامودیتی آن باشیم. به عنوان مثال، زمانی که تقاضا برای کالایی در بازار کامودیتی بالا میرود، قیمت آن کالا در بازار افزایش مییابد.
در زمان گذشته از کالاهای کامودیتی به عنوان ابزاری برای مبادله کالا استفاده میکردند. برخی از کالاهای کامودیتی مانند عاج فیل یا مروارید به دلیل کمیاب بودن آنها مورد توجه مردم قرار میگرفتند. در اقتصاد تهاتری، این کالاها به عنوان وسیلهی پرداخت برای مبادله با کالاهای دیگر استفاده میشدند.
با گذشت زمان، طلا و نقره که جزء فلزات ارزشمند بودند، تبدیل به معیاری ارزشمند برای پرداخت کالاها شدند. پس از به وجود آمدن سکه و اسکناس، کالاهای کامودیتی جای خود را به این ابزارهای مبادله کالا دادند.
شاخصهای کامودیتی چیست؟
شاخص کامودیتی شاخصی است که قیمت چندین کالای کامودیتی رایج را در بازار میسنجد. این شاخص بر اساس کالاهای موجود در سبدشان تعیین میشوند. یکی از معروفترین این شاخص ها CRBI نام دارد که مخفف (Commodity Research Bureau Index) است. این شاخص از 19 کالا تشکیل شده که 39 درصد آن به قراردادهای انرژی، 41 درصد محصولات کشاورزی، 7 درصد فلزات گرانبها و 13 درصد آن به فلزات صنعتی تعلق دارد.
معامله گران برای فهم بهتر تغییرات قیمت کالاهای اصلی در بازار از CRBI استفاده میکنند. با این حال، شاخصهای دیگری مانند S&P و GSCI وجود دارند که کاربرد آنها نشان دادن سرمایه گذاری بدون اهرم و بلند مدت در معاملات آتی است.
شاخصهای کامودیتی با نرخ بهره جهانی و شاخص دلار ارتباط مستقیمی دارند. زمانی که قیمت کالایی در این شاخصها افزایش یابد، این شاخصها نیز با آن افزایش یافته و باعث کاهش ارزش دلار میشود. این مسئله باعث ایجاد تورم در اقتصاد میشود. از آنجا که تورم با نرخ بهره ارتباط معکوس دارد، این افزایش تورم به کاهش نرخ بهره جهانی میانجامد.
معاملات کامودیتیها چگونه انجام میشود؟
معامله گرانی که میخواهند روی کامودیتیها سرمایه گذاری یا معامله کنند، به حسابها و مجوزهای خاصی نیاز دارند که گرفتن آنها دشوار است. معامله گران عادی میتوانند به صورت غیرمستقیم و در بازارهای سهام به معامله کامودیتیها بپردازند. سرمایه گذاران نیز میتوانند برای انجام این معاملات از خرید سهام شرکتهای تولید کننده کامودیتی و صندوقهای قابل معامله (ETF) استفاده کنند.
سرمایه گذاری روی کامودیتیها به طرق مختلفی انجام میگیرد:
قراردادهای آتی (Commodity Futures)
قرارداد آتی قراردادی است که در آن خریدار و فروشنده توافق میکنند که مقدار معینی از کالا با کیفیت مشخص و قیمت معلوم را در زمان و مکان مشخص در آینده معامله کنند. در قرارداد آتی کامودیتی، خریدار و فروشنده موافقت میکنند تا یک با چند کالای کامودیتی را در زمان معینی در آینده معامله کنند.
خرید و فروش سهام شرکتهای تولید کننده کامودیتی (Commodity Stocks)
معامله گران میتوانند با سرمایه گذاری بر روی شرکتهای تولید کننده کامودیتی مانند فلزهای گرانبها و پالایشگاههای نفت از معاملات کامودیتی بهره ببرند. یکی دیگر از روشهای سرمایه گذاری خرید و فروش مستقیم فلزات گرانبهایی مانند نقره و طلا است که طرفین میتوانند در آن به شمش و عیار مشخص معامله کنند.
هزینه نگهداری، بیمه و نقدشوندگی از جمله مشکلات خرید مستقیم طلا و نقره محسوب میشود. به همین دلیل سرمایه گذاران تمایل کمی نسبت به سرمایه گذاری مستقیم بر روی کامودیتیها دارند.
صندوقهای قابل معامله مشترک یا صندوق های قابل معامله (ETF)
سرمایه گذاران میتوانند بر روی صندوقهای قابل معامله که در آنها سرمایه بین چند کالا تقسیم میشوند، سرمایه گذاری کنند. این صندوقها شامل کامودیتیهایی مانند طلا، مس و… هستند.
سرمایه گذاری مانند یک کلکسیونر
سرمایه گذاران میتوانند برای خرید کالاهای کامودیتی مانند طلا، از خرید جواهرهای زینتی و شمشهای طلا بهره ببرند. قیمت این کالاها نسبت به قیمت طلا در بازار جهانی تفاوت دارد. لذا این جور سرمایه گذاری مانند یک نوع جمع کردن کلکسیون برای سرمایه گذاران است.
اهداف معاملات کامودیتی چیست؟
سرمایه گذاران با انجام معاملات کامودیتی از مزایای زیادی بهرهمند میشوند. از مشهور ترین این مزایا به شرح زیر است:
- پوشش ریسک در برابر تغییرات تورم
- شفاف بودن قیمت و مشخص بودن حجم معامله برای کالای کامودیتی
- تخصیص بهتر منابع به دلیل تنوع سرمایه گذاری کالاهای کامودیتی برای سرمایه گذار
- محافظت از تغییرات ناگهانی قیمت در کوتاه مدت
- ایجاد بازار باز برای نیروهای عرضه و تقاضا
- انعطاف پذیری، اطمینان، و شفافیت در خرید کالاها
- سهول تامین مالی بانکها
آثار کامودیتیها بر بازار جهانی
کالاهای کامودیتی ارتباط مستقیمی با شاخصهای اقتصاد جهانی دارند. به همین علت، بین کامودیتیها و شاخصهای اقتصادی گوناگون مانند نرخ بهره، شاخص دلار، قیمت اوراق عرضه و… همبستگی دیده میشود. این رابطه دارای ضریبی برای میزان همبستگی بوده که مقدار آن بین 1 و 1- است. بر اساس این ضریب، زمانی که کالای کامودیتی ارتباط مثبت و کاملی با شاخص مورد نظر اقتصادی داشته باشد، ضریب همبستگی برابر 1 خواهد شد.
حال میخواهیم ارتباط کامودیتیها با شاخص های اقتصادی جهانی را مورد ارزیابی قرار دهیم:
شاخص دلار با کالاهای کامودیتی ارتباط عکس دارد. زمانی که قیمت کالاهای کامودیتی مانند طلا یا نقره در بازار افزایش یابد، در پی آن شاخص دلار آمریکا کم میشود. این موضوع باعث همبستگی منفی بین شاخص دلار و کالاهای کامودیتی در بازار میشود.
قیمت اوراق قرضه با کامودیتیها همبستگی منفی دارد. زمانی که قیمت اوراق قرضه افزایش پیدا میکند، قیمت کامودیتیها در بازار کاهش مییابد.
نرخ بهره یکی از شاخصهای مهم اقتصادی است. افزایش این شاخص تاثیر کاهندهای بر روی بازار کامودیتیها خواهد داشت. این به معنای وجود نوعی همبستگی منفی بین نرخ بهره و قیمت کامودیتیها است.
تغییر قیمت کامودیتیها با تورم همبستگی مثبت دارد. در صورتی که اقتصاد جهانی افزایش تورم داشته باشد، قیمت کالاهای کامودیتی به دلیل افزایش تقاضا و بالا رفتن هزینه تولید افزایش پیدا میکند.
تاثیر کامودیتیها بر بورس ایران
از آنجایی که بیش از نیمی از بازار سهام ایران را کامودیتی تشکیل داده است، بازار بورس ایران نوعی بازار کامودیتی محور محسوب میشود. تعبیر این موضوع تغییر قیمت سهامهای کامودیتی نسبت به شاخصهای جهانی آن در بورس ایران است. ایجاد نوسان در بازارهای کامودیتی جهانی مستقیما و غیرمستقیما بر سهام شرکتهای تولید کننده کامودیتی در ایران تاثیر داشته و لذا میتواند شاخص کل بورس را تغییردهد.
برای مثال، در نظر بگیرید که شرکت ملی صنایع مس ایران سهام خود را در بازار منتشر کرده است. اگر شاخص کل کامودیتیها به هر دلیلی افزایش پیدا کند، تقاضای مس نیز زیاد میشود که این موضوع منجر به افزایش قیمت مس میشود.
بخش عظیمی از صادرات ایران به نفت و دیگر کالاهای کامودیتی موجود در کشور اختصاص یافته است. با افزایش قیمت این کامودیتیها در بازار ایران، تولید داخلی و صادرات نیز افزایش پیدا کرده و این امر باعث رشد اقتصادی میشود. این موضوع تبدیل به انگیزهای برای سرمایه گذاران در ایران شده تا معاملات خود را بر روی کالاهای کامودیتی مانند طلا، مس، و نفت خام باز کنند. این موضوع میتواند به رشد اقتصادی کشور منجر شود.
جمعبندی
در اقتصاد جهانی، پیش نیاز تولید هر بنگاه کامودیتیها هستند. از ویژگیهای مختلف این مواد میتوان به همبستگی آنها با عرضه و تقاضا و معیارهای اندازه گیری آنها اشاره کرد. این کالاها به دو دسته سخت و نرم تقسیم شده که هر کدام ویژگیهای منحصر به فرد خود را دارند. از جمله کامودیتیهای شایان ذکر میتوان به محصولات کشاورزی، فلزات اساسی، و نفت خام اشاره کرد.
از سوی دیگر، معامله کامودیتیها میتواند شکلهای مختلفی به خود بگیرد که در این مقاله مروری گذرا بر آنها داشتیم. با این حال، استفاده از مزایای کامودیتیها نیازمند مطالعه مداوم و تلاش فراوان است. اگر شما نیز مایلید تا اطلاعات بیشتری راجع به این موضوع کسب کنید، با متخصصان ما در گروه ای تی بی در ارتباط باشید.
کامودیتی چیست و انواع آن کدامند؟
در پاسخ به این سوال که کامودیتی چیست و انواع آن کدامند، میتوان گفت که کامودیتیها که مواد اولیه برای تولید در اقتصاد هستند که عمدتا به 4 دسته تقسیم میشوند:
- کامودیتی سخت
- کامودیتی نرم
- کامودیتی فلزات اساسی
- کامودیتی انرژی
بازار کامودیتی (commodity market) چیست؟
حال که میدانیم کامودیتی چیست و انواع آن کدامند میتوانیم به تعریف بازار آن بپردازیم. بازار کامودیتی متشکل از خریداران و فروشندگان گروههای مختلف کامودیتی است.
شاخص CRBI چیست؟
شاخص (CRBI (Commodity Research Bureau Index به سنجش قیمت کامودیتیهای پرکاربرد بازار میپردازد. این شاخص از 19 کامودیتی تشکیل شده که 39 درصد آنها قرارداد های انرژی، 41 درصد محصولات کشاورزی، 7 درصد فلزات گرانبها و 13 درصد آن فلزات صنعتی هستند.
معاملات آتی کامودیتی چگونه انجام میشوند؟
یه صورت کلی، معاملات آتی توافقهای دوطرفه ای بر مبنای خرید یا فروش کالا در زمان مشخصی در آینده هستند. در معاملات آتی کامودیتی، طرفین توافق میکنند تا در زمان معینی در آینده کالای کامودیتی خاصی را معامله کنند.
ثبت دیدگاه شما
(پاسخ دادن)
برای ثبت نظرات، اصول اخلاقی را رعایت کرده و از بکار بردن کلمات نامناسب پرهیز نمایید.
اولین دیدگاه را ثبت نمایید.