در میان الگوهای تحلیل تکنیکال که برای برنامه‌ریزی معاملاتی استفاده می‌شوند، الگوی فنجان و دسته (Cup and Handle) از محبوبیت بالایی در بین معامله‌گران برخوردار است.
الگوی فنجان و دسته (Cup and Handle) بارها در سهام شرکت‌های بزرگی مانند اپل و آمازون و شاخص‌هایی مانند S&P500 مشاهده شده است. در این مقاله از بلاگ آی تی بی به طور مفصل به بررسی الگوی فنجان و دسته (Cup and Handle) خواهیم پرداخت و تمام عوامل مرتبط با آن مثل اجزا و دلایل ظهور این الگو را بررسی خواهیم کرد.
الگوی فنجان و دسته (Cup and Handle) چیست؟
الگوی فنجان و دسته (Cup and Handle) یکی از الگوهای کلاسیک در تحلیل تکنیکال بازارهای مالی است که معمولا در روندهای صعودی ظاهر می‌شود و نشان‌دهنده ادامه‌دار بودن حرکت صعودی قیمت است.
این الگو شامل دو بخش اصلی است:
- فنجان (Cup): این بخش که به شکل یک فنجان چای‌خوری دیده می‌شود، به یک منحنی یا U عمیق در نمودار قیمت هم شبیه است. بخش فنجان در الگوی فنجان و دسته (Cup and Handle) نشان‌دهنده یک دوره اصلاح قیمت یا توقف موقتی در روند صعودی است.
- دسته (Handle): این بخش معمولاً یک کانال یا پرچم کوچک است که پس از شکل‌گیری فنجان ظاهر می‌شود و نمایانگر یک دوره کوتاه تثبیت قیمت پیش از ادامه روند صعودی است.
الگوی فنجان و دسته (Cup and Handle) زمانی تکمیل می‌شود که قیمت از ناحیه بالای دسته عبور کند و شکست صعودی اتفاق بیفتد.
تشخیص الگوی فنجان و دسته (Cup and Handle) در نمودارها
تشخیص الگوی فنجان و دسته (Cup and Handle) در نمودارها نیاز به دقت و آگاهی از ویژگی‌های اصلی این الگو دارد. به همین منظور باید ابتدا بخش‌های اصلی آن را به خوبی بشناسیم:
۱. تشخیص بخش فنجان (Cup): تشخیص فنجان چند گام اصلی دارد:
- برای تشخیص بخش منحنی یا همان «فنجان» ابتدا باید به دنبال یک روند صعودی در نمودار باشیم. معمولا در این شرایط پس از روند صعودی، یک اصلاح یا کاهش قیمت به وجود می‌آید.
- اصلاح یا کاهش قیمت معمولاً به‌صورت تدریجی رخ می‌دهد. در این حالت قسمت پایین فنجان باید گرد و نسبتاً ملایم باشد، نه تیز یا V شکل.
- یکی دیگر از راه‌های شناسایی این الگو این است که عمق فنجان نباید خیلی زیاد باشد؛ معمولاً 30 تا 50 درصد کاهش عمق از سقف قبلی برای شناسایی روند کافی است.
۲. تشخیص دسته (Handle): تشخیص دسته نیز دارای چند گام اصلی است:
- پس از تشکیل فنجان، یک تثبیت جزیی در فنجان به وجود می‌آید که به آن دسته گفته می‌شود. دسته به شکل یک کانال نزولی کوچک یا یک پرچم کوتاه است.
- هنگام تشخیص دسته باید توجه کنیم که دسته نباید خیلی عمیق باشد؛ معمولاً اصلاح 5 درصد تا 15 درصد قیمت از سقف فنجان برای شناسایی روند تثبیت قیمت کفایت می‌کند.
۳. تشخیص الگو بر اساس حجم معاملات: تشخیص الگوی فنجان و دسته (Cup and Handle) بر اساس حجم معاملات هم ممکن است. برای این کار باید به موارد زیر توجه کنیم:
- باید توجه کنیم که در زمان تشکیل فنجان، حجم معاملات باید به تدریج کاهش یابد و پس از بازگشت قیمت به سقف قبلی، مجدداً افزایش یابد.
- در مرحله دسته، حجم معمولاً کاهش می‌یابد و با نزدیک شدن به پایان دسته و شکست قیمتی، حجم افزایش پیدا می‌کند.
۴. تشخیص الگو بر اساس شکست قیمتی (Breakout): شکست قیمتی هم یکی دیگر از اجزای شناسایی الگوی فنجان و دسته (Cup and Handle) است. بنابراین:
- هنگامی که قیمت از ناحیه بالای دسته (خط گردن) عبور می‌کند و یک شکست صعودی اتفاق می‌افتد، الگو تکمیل می‌شود.
- شکست قیمتی معمولاً همراه با افزایش حجم معاملات و نشانه‌ای از تأیید الگو است.
نحوه شکل‌گیری الگوی فنجان و دسته (Cup and Handle)
الگوی فنجان و دسته (Cup and Handle) به‌صورت تدریجی و طی چند مرحله در نمودارهای قیمتی شکل می‌گیرد. برای درک بهتر نحوه شکل‌گیری این الگو، می‌توان مراحل زیر را به ترتیب در نظر گرفت:
- روند صعودی اولیه: قبل از تشکیل الگو، بازار معمولاً در یک روند صعودی قرار دارد. این روند صعودی باعث می‌شود قیمت به یک سطح بالاتر برسد.
- تشکیل فنجان (Cup): پس از رسیدن قیمت به یک اوج، روند اصلاحی آغاز می‌شود و قیمت به‌تدریج کاهش می‌یابد. این کاهش باید به‌آرامی و بدون حرکات تند رخ دهد، به‌گونه‌ای که یک منحنی U شکل در نمودار ایجاد شود.
- تثبیت قیمت و بازگشت به سقف قبلی: در این مرحله قیمت به‌تدریج به سطح سقف قبلی (جایی که اصلاح آغاز شد) بازمی‌گردد. این نشان می‌دهد که بازار قدرت خود را بازیابی کرده است.
- تشکیل دسته (Handle): پس از تکمیل فنجان و بازگشت قیمت به سطح سقف قبلی، یک دوره کوتاه تثبیت یا اصلاح جزئی رخ می‌دهد. این اصلاح معمولاً به‌صورت یک کانال نزولی یا یک پرچم کوچک است که به آن دسته گفته می‌شود.
- شکست قیمتی (Breakout): پس از تکمیل دسته، قیمت به‌طور ناگهانی از خط مقاومت بالای دسته (خط گردن) عبور می‌کند. این شکست معمولاً با افزایش حجم معاملات همراه است که تأیید می‌کند بازار آماده یک حرکت صعودی قوی است.
- ادامه روند صعودی: پس از شکست، قیمت معمولاً با سرعت و شدت بیشتری به سمت بالا حرکت می‌کند. این حرکت صعودی می‌تواند به‌اندازه عمق فنجان یا حتی بیشتر باشد.
شرایط و ویژگی‌های معتبر بودن الگوی فنجان و دسته (Cup and Handle)
برای سنجیدن معتبر بودن الگوی فنجان و دسته (Cup and Handle) در تحلیل تکنیکال، باید به یک سری شرایط و ویژگی‌های کلیدی توجه داشت. این ویژگی‌ها کمک می‌کنند تا الگو به درستی تشخیص داده شود و پیش‌بینی‌ها معتبرتر و قابل اعتماد‌تر باشند. برخی از این شرایط عبارتند از:
- وجود یک روند صعودی قبل از شکل‌گیری الگو: برای اینکه الگوی فنجان و دسته معتبر باشد، باید قبل از آن یک روند صعودی وجود داشته باشد. این الگو به‌عنوان یک الگوی ادامه‌دهنده شناخته می‌شود، بنابراین شکل‌گیری آن در پایان یک روند نزولی یا بدون روند معنی ندارد.
- شکل فنجان (U شکل): فنجان باید به‌صورت U شکل باشد و از شکل‌های V شکل که نشان‌دهنده اصلاح سریع هستند، اجتناب شود. بخش پایینی فنجان باید گرد و صاف باشد تا نشان‌دهنده یک دوره تثبیت قیمت باشد. اگر فنجان V شکل و خیلی تیز باشد، نشان از بی‌ثباتی بازار است و الگو اعتبار کمتری خواهد داشت.
- عمق فنجان: فنجان نباید خیلی عمیق باشد؛ عمق ایده‌آل بین 30% تا 50% از سقف قبلی است. اگر فنجان خیلی عمیق باشد و بیشتر از 50% کاهش یابد، احتمالاً نشان‌دهنده ضعف خریداران است و اعتبار الگو کاهش می‌یابد.
- طول مدت تشکیل فنجان و دسته: فنجان باید در یک بازه زمانی مناسب شکل بگیرد. معمولاً هر چه مدت زمان شکل‌گیری فنجان بیشتر باشد (به‌ویژه در تایم فریم‌های طولانی‌تر)، الگو معتبرتر است. تشکیل فنجان در بازه زمانی کوتاه‌مدت می‌تواند نشانه ضعف باشد.
- حجم معاملات: حجم معاملات یکی از مهم‌ترین معیارها در اعتبارسنجی الگوی فنجان و دسته است. در بخش فنجان، باید کاهش تدریجی حجم معاملات مشاهده شود که نشان‌دهنده کاهش علاقه فروشندگان است.
- زاویه دسته: دسته نباید خیلی شیب‌دار باشد. دسته‌های با زاویه کمتر از 30 درجه معتبر ترند، زیرا نشان‌دهنده یک دوره تثبیت قیمت کوتاه و آماده شدن برای حرکت صعودی بعدی است.
- میزان اصلاح دسته: دسته نباید بیش از 15% از سقف فنجان را اصلاح کند. اصلاح بیش از این مقدار ممکن است نشانه‌ای از ضعف در بازار باشد و اعتبار الگو را کاهش دهد.
- شکست قیمتی از خط مقاومت: شکست قیمت باید با قدرت و همراه با افزایش حجم معاملات رخ دهد. شکست ضعیف یا بدون حجم، اعتبار الگو را زیر سؤال می‌برد و ممکن است یک شکست کاذب باشد.
محدودیت‌ها و نقاط ضعف الگوی فنجان و دسته (Cup and Handle)
استفاده از الگوی فنجان و دسته (Cup and Handle) در تصمیم‌گیری‌های معاملاتی نیاز به دقت و رعایت چندین نکته‌ی کلیدی دارد. اگر این موارد رعایت نشوند، ممکن است چالش‌هایی برای معامله‌گر به وجود بیاید. برای آنکه بتوانیم به بهترین نحو از الگوی فنجان و دسته (Cup and Handle) استفاده کنیم، باید این موارد را در نظر بگیریم:
- تشخیص صحیح الگو: ابتدا باید الگوی فنجان و دسته را به‌درستی در نمودار تشخیص دهید. این الگو باید در یک روند صعودی شکل بگیرد و شامل یک بخش فنجان U شکل و یک دسته کوچک باشد.
- شکست قیمتی (Breakout): بهترین زمان برای ورود به معامله زمانی است که قیمت از خط مقاومت بالای دسته عبور می‌کند. این نقطه معمولاً نشان‌دهنده آغاز یک حرکت صعودی قوی است.
- تعیین حد سود (Take Profit): برای تعیین حد سود، معمولاً از عمق فنجان استفاده می‌شود. یعنی به اندازه عمق فنجان از نقطه شکست قیمتی به بالا حرکت می‌کنید و آن را به‌عنوان هدف قیمتی خود در نظر می‌گیرید. به عنوان مثال، اگر عمق فنجان 20 واحد باشد و قیمت از نقطه شکست 50 واحد باشد، حد سود می‌تواند 70 واحد در نظر گرفته شود.
- تعیین حد ضرر (Stop Loss): حد ضرر باید به‌گونه‌ای تعیین شود که در صورت اشتباه بودن تحلیل، ضررهای احتمالی محدود شوند. معمولاً حد ضرر را زیر پایین‌ترین نقطه دسته قرار می‌دهند، زیرا اگر قیمت به زیر این سطح برسد، نشان‌دهنده عدم صحت الگو است.
- مدیریت ریسک: مانند هر استراتژی معاملاتی دیگر، مدیریت ریسک بسیار مهم است. قبل از ورود به معامله، باید میزان ریسکی که حاضر به پذیرش آن هستید را مشخص کنید و مطمئن شوید که نسبت ریسک به پاداش (Risk/Reward Ratio) شما مناسب است.
- بررسی بازار و عوامل دیگر: الگوی فنجان و دسته (Cup and Handle) به تنهایی نباید برای تصمیم‌گیری استفاده شود. بهتر است سایر عوامل تکنیکال و فاندامنتال نیز بررسی شوند؛ به‌عنوان مثال، بررسی روند کلی بازار، شاخص‌های اقتصادی، و اخبار مرتبط با دارایی مورد نظر می‌تواند به تصمیم‌گیری دقیق‌تر کمک کند.
نمونه‌های واقعی از الگوی فنجان و دسته (Cup and Handle)
همانطور که گفتیم الگوی فنجان و دسته (Cup and Handle) یکی از الگوهای تکنیکالی شناخته‌شده و پرکاربرد در بازارهای مالی است. این الگو در نمودار بسیاری از سهام‌ها، ارزها، کالاها و شاخص‌های مختلف مشاهده شده و قابل ردیابی است. بعضی از نمونه‌های واقعی الگوی فنجان و دسته (Cup and Handle) در سهام اپل، سهام آمازون و شاخص S&P بارها دیده شده است.
- سهام اپل (AAPL): سهام شرکت تکنولوژی اپل در دوره‌های مختلفی مثل سال‌های 2020 و 2021، الگوی فنجان و دسته را تشکیل داده است. مثلا در یک نمونه پس از آنکه افزایش قیمت بزرگی برای سهام این شرکت رخ داد، سهام وارد یک دوره اصلاح شد که فنجان را تشکیل داد. پس از این فرآیند در سهام اپل یک دسته کوچک به وجود آمد و پس از شکست، قیمت به روند صعودی قدرتمندی ادامه داد.
- سهام آمازون (AMZN): در نمودارهای تاریخی شرکت آمازون هم بارها الگوی فنجان و دسته (Cup and Handle) مشاهده شده است. مثلا در سال 2019 پس از یک روند صعودی قوی، قیمت وارد یک دوره اصلاح شد و سپس پس از تشکیل الگو، شکست قیمتی رخ داد و قیمت آمازون به یک سطح بالاتر رسید.
- شاخص S&P 500: شاخص S&P 500 که یکی از شاخص‌های اصلی و تاثیرگذار بازارهای مالی ایالات متحده آمریکا است، چندین بار در سهام خود الگوی فنجان و دسته (Cup and Handle) را نشان داده است. مثلا در سال 2020 زمانی که شاخص S&P500 یک دوره اصلاح را تجربه کرد، الگوی فنجان و دسته تشکیل شد. پس از این اتفاق شکست رخ داد و شاخص به‌سرعت به سطوح بالاتر حرکت کرد.
- ارز دیجیتال بیت‌کوین (BTC): در بازار ارزهای دیجیتال، بیت‌کوین نیز چندین بار الگوی فنجان و دسته را نشان داده است. برای مثال، در سال 2019، بیت‌کوین پس از یک اصلاح قیمتی، فنجانی با دسته تشکیل داد و سپس در نتیجه شکست، قیمت بیت‌کوین به سطوح جدیدی رسید.
چرا الگوی فنجان و دسته (Cup and Handle) در بازارهای واقعی شکل می‌گیرد؟
دلیل ظاهر شدن الگوی فنجان و دسته (Cup and Handle) رفتار طبیعی بازارها است. معمولاً در دوره‌های صعودی بازار، قیمت‌ها پس از یک افزایش قابل‌توجه وارد دوره‌های اصلاح یا تثبیت می‌شوند که منجر به تشکیل الگوی فنجان می‌شوند.
ظهور دسته در نمودارهای قیمتی نشان‌دهنده‌ی یک اصلاح کوتاه‌مدت قبل از شکست نهایی و ادامه روند صعودی است. این الگو می‌تواند در بازارهای مختلف و بازه‌های زمانی گوناگون شکل بگیرد و معامله‌گران برای شناسایی آن نیاز به تحلیل دقیق نمودار دارند.
البته نباید فراموش کرد که شناسایی دقیق و تایید الگوی فنجان و دسته از طریق سایر ابزارهای تحلیل تکنیکال (مانند حجم معاملات و دیگر شاخص‌ها) امری ضروری است. در برخی موارد ممکن است شکست‌های کاذب رخ داده باشد و معامله‌گران را گمراه کند.
تفاوت الگوی فنجان و دسته با سایر الگوهای مشابه
الگوی فنجان و دسته (Cup and Handle) از سایر الگوهای تکنیکال مانند «الگوی سر و شانه (Head and Shoulders)»، «الگوی دو قله و دو دره» و «الگوی پرچم» متمایز است. اما این تمایزها شامل چه مواردی هستند؟
- تفاوت با الگوی سر و شانه (Head and Shoulders)
- تفاوت در ساختار و شکل ظاهری: الگوی سر و شانه شامل سه قله است که یکی از قله‌ها (سر) بالاتر از دو قله دیگر (شانه‌ها) قرار دارد. در حالی که الگوی فنجان و دسته یک بخش U شکل (فنجان) و یک دسته دارد.
- معنای حرکت روندها: در الگوی سر و شانه، روند مشاهده شده نشانه‌ای از یک روند معکوس (بازگشت روند) است، در حالی که الگوی فنجان و دسته معمولاً نشان‌دهنده ادامه روند صعودی است.
- جهت حرکت: الگوی سر و شانه اغلب در پایان روند صعودی ظاهر می‌شود و به عنوان یک الگوی بازگشتی عمل می‌کند و نشان‌دهنده کاهش قیمت‌هاست. از طرف دیگر، الگوی فنجان و دسته در میانه یک روند صعودی شکل می‌گیرد و به‌عنوان یک الگوی ادامه‌دهنده محسوب می‌شود که نشان‌دهنده افزایش احتمالی قیمت‌ها پس از شکست است.
- تفاوت با الگوی دو قله و دو دره (Double Top and Double Bottom)
- ساختار: الگوی دو قله یا دو دره (Double Top/Bottom) شامل دو قله یا دره هم‌سطح یا نزدیک به هم است که نشان‌دهنده تلاش قیمت برای شکست به بالا یا پایین است.
- معنای حرکت روندها: این الگوها معمولاً بازگشتی هستند، در حالی که الگوی فنجان و دسته از یک فنجان (U شکل) و دسته تشکیل شده و معمولاً به عنوان الگوی ادامه‌دهنده شناخته می‌شود.
- نقطه شکست: در الگوی دو قله، شکست زمانی رخ می‌دهد که قیمت به زیر حمایت (دره بین دو قله) حرکت کند و در الگوی دو دره، زمانی که قیمت از خط مقاومت (قله بین دو دره) عبور کند. در مقابل در الگوی فنجان و دسته، شکست زمانی رخ می‌دهد که قیمت از خط مقاومت بالای دسته عبور کند و معمولاً به سمت بالا حرکت می‌کند.
- تفاوت با الگوی پرچم (Flag)
- ساختار: الگوی پرچم از یک حرکت تند و سریع (میله پرچم) و یک کانال افقی یا مایل کوچک (پرچم) تشکیل شده است. این الگو معمولاً نشان‌دهنده یک دوره تثبیت کوتاه‌مدت پس از یک حرکت قوی صعودی یا نزولی است و به سرعت به ادامه حرکت قبلی منجر می‌شود.
- مدت زمان شکل‌گیری: الگوی پرچم معمولاً در بازه‌های زمانی کوتاه‌تری نسبت به الگوی فنجان و دسته شکل می‌گیرد. الگوی فنجان و دسته ممکن است هفته‌ها یا حتی ماه‌ها زمان ببرد تا به‌طور کامل تشکیل شود، در حالی که الگوی پرچم می‌تواند در چند روز یا چند هفته ظاهر شود.
- معنای حرکت روندها: هر دو الگو ادامه‌دهنده هستند و انتظار می‌رود پس از شکل‌گیری، حرکت قوی قیمت در جهت اصلی ادامه یابد. با این حال، الگوی پرچم به دلیل ساختار میله‌ای و کانال کوتاه‌مدت خود بیشتر برای تحلیل‌های کوتاه‌مدت استفاده می‌شود، در حالی که الگوی فنجان و دسته بیشتر به‌عنوان یک الگوی میان‌مدت و بلندمدت کاربرد دارد.
و در آخر
الگوی فنجان و دسته یک الگوی ادامه‌دهنده است که بیشتر در میان روندهای صعودی مشاهده می‌شود و نشان‌دهنده یک فرصت برای ورود به معامله است. این الگو به دلیل ساختار منحصر به‌فرد خود (فنجان U شکل و دسته) از سایر الگوها مانند سر و شانه، دو قله و دو دره، پرچم، مستطیل و مثلث متمایز است.
معامله‌گران باید تفاوت‌های این الگو با سایر الگوها را به‌خوبی درک کنند تا بتوانند به‌درستی از آن در تحلیل‌ها و تصمیم‌گیری‌های معاملاتی خود استفاده کنند.
الگوی فنجان و دسته (Cup and Handle) یک الگوی تحلیل تکنیکال است که نشان‌دهنده دوره تثبیت و به دنبال آن یک شکست بالقوه است.
برای شناسایی این الگو، باید ابتدا به دنبال ظهور یک ساختار U شکل (فنجان) در نمودار قیمت باشیم و سپس به دنبال یک حرکت کوچک قیمت به سمت پایین (دسته) بگردیم.
الگوی فنجان و دسته (Cup and Handle) عموماً صعودی در نظر گرفته می‌شود و نشان می‌دهد که قیمت یک دارایی ممکن است پس از تکمیل الگو افزایش یابد.
الگوی فنجان و دسته (Cup and Handle) زمانی که همراه با سایر شاخص‌های فنی استفاده شود، یک الگوی قابل اعتماد است. اما به طور کلی نرخ موفقیت آن در اغلب مواقع بالاست.
ثبت دیدگاه شما
(پاسخ دادن)
برای ثبت نظرات، اصول اخلاقی را رعایت کرده و از بکار بردن کلمات نامناسب پرهیز نمایید.
اولین دیدگاه را ثبت نمایید.